Ortaokulda Ödül Bağımlılığı-Ceza Hassasiyeti ve Ödül Bağımlılığı-Okul Tükenmişliği arasındaki Yordayıcı İlişkiler

ÖZ

Akademik bağlamda ödül bağımlılığı ve ceza hassasiyeti oldukça yeni çalışma konularıdır. Son yıllarda okul tükenmişliği konusunun da önemi giderek artmaktadır. Bu çalışma ortaokul öğrencilerinin akademik bağlamda ödül bağımlılığı, ceza hassasiyeti ve okul tükenmişliği arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ortaokul öğrencilerinin akademik bağlamda ödül bağımlılık düzeylerini belirlemeye yarayacak bir ölçme aracı henüz geliştirilmediğinden, çalışmada ilk olarak akademik bağlamda ödül bağımlılığı ölçeği geliştirilmiş; daha sonra, ödül bağımlılığı, ceza hassasiyeti ve okul tükenmişliği değişkenlerinin birbirleriyle ilişkileri incelenmiştir. Çalışma grubu Eskişehir’deki beş devlet ortaokulunda öğrenimini sürdüren, toplam 741 öğrenciden oluşmaktadır. Bu çalışma kapsamında geliştirilen ölçeğin Açımlayı­cı ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçları ölçeğin iki faktörlü yapısının geçerliği olduğunu; güvenirlik analizleri de ölçme aracının yeterli güvenirlik katsayılarına sahip olduğunu göstermiştir. Akademik bağlamda ödül bağımlılığı ve akademik bağlamda ceza hassasiyeti arasındaki ilişkiyi yapısal bir modelle test etmek için DFA ve Yol Analizi gerçekleştirilmiştir. Yol Analizi sonuçlarına göre ortaokul öğrencilerinin akademik bağlamda ödül bağımlılık düzeyleri yükseldikçe ceza hassasiyetleri de yükselmektedir. Akademik bağlamda ödül bağımlılığı değişkeni ceza hassasiyetindeki varyansın %60’ını açıklamaktadır. Ortaokul öğrencilerinin akademik bağlamda ödül bağımlılığının okul tükenmişlik düzeyini yordayıp yordamadığının belirlenmesi amacıyla yapılan Çoklu Regresyon Analizi sonuçlarına göre ödül bağımlılığı okul tükenmişliğinin anlamlı bir yordayıcısıdır.