Okul Tükenmişliği: Algılanan Sosyal Destek, Mükemmeliyetçilik ve Stres Değişkenlerine Dayalı Bir Yapısal Eşitlik Modeli Sınaması

ÖZ

Okul tükenmişliği, öğrencinin okula yönelik alaycı ve umursamaz tutumlar geliştirmesi ve yetersizlik duygusuna kapılması olarak tanımlanmaktadır. Depresyon belirtileri ve stres gibi duygusal davranışsal sorunlar ile ilişkili olan okul tükenmişliğini etkileyen değişkenlerin belirlenmesi önemlidir. Çünkü öğrencilerin psikososyal iyi oluşu ile negatif yönde, okul devamsızlığı ve okulu bırakma ile pozitif yönde ilişki göstermektedir. Okul tükenmişliğini ele alan çalışmalarda bu değişkenin pek çok değişkenle yüksek korelasyon gösterdiği ortaya koyulmuştur. Bu değişkenler arasında özellikle sosyal destek, mükemmeliyetçilik ve stres öne çıkmaktadır. Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinde tükenmişliği açıklamak üzere algılanan sosyal destek, mükemmeliyetçilik ve stres değişkenlerinden oluşan bir yapısal eşitlik modelinin sınanmasıdır. Çalışma grubu Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesinde lisans öğrenimi gören 371 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma grubunda yer alan bireylerin yaş ortalaması 21,35 (Sx=2,02)’tir. Katılımcıların 265’i (%71,4) kadın ve 106’sı (%28,6) erkektir. Katılımcıların akademik başarı ortalaması 4 üzerinden 2,77 (Sx=0,46)’dir. Verilerin toplanmasında Maslach Tükenmişlik Envanteri-Öğrenci Formu (MTE-ÖF; Schaufeli, Martinez, Pinto, Salanova &Bakker, 2002), Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ASDÖ-R;Yıldırım, 1997, 2004), Frost Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği (FÇBMÖ; Frost, Marten, Lahart & Rosenblate, 1990) ve Güncellenmiş Öğrenci Yaşamı Stres Envanteri (GÖYSE; Gadzella, 1991) kullanılmıştır. Yol analizi sonucunda sosyal desteğin tükenmede azalmaya neden olduğu; mükemmeliyetçi bireylerde stresin arttığı, artan stresin ise tükenmeye neden olduğu, tükenmenin de duyarsızlaşmayı beraberinde getirdiği sonucuna ulaşılmıştır.